Duyusal Hassasiyetler 2 – Görsel Uyaranlar

Otizm ne demektir? Otizm spektrum bozukluğu nörogelişimsel bir bozukluktur. Duyu bütünleme bozukluğu ise bir otizm belirtisidir. Otizmli duyu bütünlememe bozukluğu olan bireylerde duyusal uyaranlara karşı normalin altında duyusal hassasiyet ya da aşırı hassasiyetler gözlenmektedir. Bunlar görsel, işitsel, dokunsal uyaranların tümüne karşı olduğu gibi sadece birine karşı da görülebilir. Otizmi tedavi eden doktorlar ise, tanı koydukları bireyleri gerekli özel eğitim ve terapi seanslarına yönledirmektedir. Çünkü otizm tedavisi sadece eğitim ile mümkündür. Bu yazımızda görsel uyaranlara aşırı hassasiyet ya da normalin altında hassasiyet görülmesi durumlarını ve yapılabilecek basit çözüm önerilerini konuşacağız. Bu sayede aldığınız duyu bütünleme terapisi sonrası siz de evde duyu bütünleme çalışmaları yapabilirsiniz.

Görsel Uyaranlara Normalin Altında Hassasiyet Gösterme

• Özel gereksinimli birey için nesneler oldukça karanlık görünüyor veya bazı özelliklerini kaybediyor gibidir.
• Merkezi görüş bulanık ancak çevresel görüş oldukça keskindir.
• Merkezi bir nesne büyütülmüş, ancak çevre üzerindeki şeyler bulanık olabilir.
• Zayıf derinlik algısı sonucu atma ve yakalama problemleri, sakarlık görülebilir.

Görsel uyaranlara aşırı hassasiyet gösterme

• Görme bozukluğu görülebilir.
• Nesneler ve parlak ışıklar etrafa saçılıyor gibi görünebilir.
• Görüntüler parçalanabilir.
• Tüm nesne yerine bir ayrıntıya odaklanmak daha kolay veya daha zevkli gelebilir.
• Işığa duyarlı olunduğundan uyumak zorlaşabilir.

Çözüm önerileri:

Dış mekanda güneş gözlükleri kullanabilirsiniz. Seans sırasında ya da bir etkinliğe odaklanmasını istediğinizde kep denilen önü güneşlikli şapkalar kısa vadede dikkatin çevresel görsel uyaranlara kaymasını önleyecektir. Çevrede flüoresan ışığını azaltan karartma perdeleri kullanabilirsiniz. Sınıfta etkinlik köşeleri arasında perde, bölme, masa veya panel kullanarak görsel dikkat dağılmalarını engelleyebilirsiniz. Yani buradaki kilit nokta, görsel anlamda alanın sınırlarının farkedilebilirliğini arttırmak.

Tabii ki alan sınırlarını keskinleştirmek ve güneş gözlüğü kullanmak gibi çözümler, problemi ortadan kaldırmaktan ziyade ortamı probleme uygun hale getirmek üzerine olduğundan, uzun vadeli ve her zaman uygulanabilir değil.

Bu nedenle, problemi uzun vadede çözmek adına:

Eğer aşırı hassasiyet varsa, uyaranları azaltmak ve dereceli olarak çoğaltarak uyaranların normalleşmesini sağlamak olmalı. Tek uyaran ile başlayıp hedef dikkat sürenize ulaştığınızda, uyaran sayısını yavaşça arttırmalısınız. Çevrede materyal, oyuncak, kitap, biblo, tablo gibi dekorasyon materyalleri ile eğitsel materyalleri minimal düzeyde tutmalısınız. Görsel uyaranlara karşı görülen aşırı hassasiyet ortadan kalktıkça çevredeki nesneleri arttırabilirsiniz.

Eğer normalin altında hassasiyet varsa, karanlık odada ışıklı oyuncaklarla çalışmak güzel bir başlangıç olacaktır. Işıklı nesneye dikkat süresi hedeflenen süreye ulaştığında oda ışığı dereceli olarak arttırılmalıdır. Zamanla nesne sayısı da arttırılarak görsel uyaranlara normal düzeyde dikkat verilmesi sağlanmalıdır. İpe boncuk dizme gibi etkinlikler de tek nesneye uzun süreli odaklanma için güzel çalışmalardandır.