Otizmli olsun olmasın, davranış değiştirmenin prensipleri aynıdır. Öncelikle vurma davranışının altında yatan sebeplere bakmak gerekiyor. Vurma davranışının nedeni dürtüsellik olabileceği gibi, yeni gördüğü bir davranışı deneyimleme isteği de olabilir. Yaparken kaygılı farklı bir enerjide mi, yoksa yapıp ne olduğunu mu izliyor, gözlemleyin. Örneğin yapıp sonucu izliyorsa deneyimlemek istiyor demektir.
Gördüğümüz şeyleri taklit etmek ve deneyimlemek, öğrenmemizin temelidir. Belki okulda görmüştür uygulamak istemiştir. Çocuklar her zaman yeni gördükleri şeyleri deneyimlemek ister. Tepkimize göre de davranış yerleşir, alışkanlık olur.
Eğer böyle ise;
Öncelikle ani tepkiler vermeyelim. Davranış üstelemezseniz geçici olur. Ani tepki verirseniz eğlenceli olacağından kalıcılaşır. En etkili yöntem düzeltme değil ÖNLEMEdir. Her seferinde vurup siz de uyarırsanız, bu durum vurma ve uyarma oyununa dönüşecektir. Bunun için vurmadan yakalamalısınız. Daha havada yakalayıp elini yavaşça indirin ve kendinizi sevdirin. “Ay sen beni seviyo musuuun, harikasın” diye abartılı tepkiler gösterin.
İnsan sosyal bir canlı. Konuşulmak istiyoruz. O yüzden neyi konuşursak o davranış artar. Ne yapmasını istiyorsanız o olmuş gibi dedikodusunu yapabilirsiniz. Eşinizle annenizle arkadaşınızla. O da duysun.Bu sayede sevme davranışı pekişecek ve vurma davranışı kısa sürede sevmeye dönecektir. Kesinlikle negatif şeyleri konuşmuyoruz, vuruyor, yaramaz, ders çalışmıyor, ağlıyuor, yemiyor gibi. Bunların yerine pozitif davranışları söylüyoruz. Çok çalışır, çok güzel yer, kibardır gibi. Konuşma büyüteç gibidir. Konuştuğunuz davranış büyür. Ayrıca davranışları pozitif alternatifleri ile değiştiriyoruz. Çünkü çocuğunuzun da bir şey yapması lazım. Yapma demek yerine yapması gerekeni söylemeli ve koymalıyız. Örneğin atma davranışı için basketbol oynama, çöpe çöp atma, evi toplarken eşyaları sepete atma görevini verme gibi. Atmak istiyorsa atsın, ama anlamlı işlevsel ve pozitif şekilde. Ya da zıplama yerine sakin ol ve derin nefes al ya da dokunma yerine ellerini cebine sok gibi. Bu örnekte de vurma sevmeye dönüşmeli.
Fakat davranışın dürtüsel olduğunu düşünüyorsanız, davranışı kontrol etmenin yollarını öğretmeliyiz. Bunun için nefes çalışabilirsiniz. Doğada bol zaman geçirebilirsiniz. Bu yazıyı okuyup beslenme ve etkinlik önerilerini değerlendirebilirsiniz. Çözüm olmazsa Psikiyatri ya da nöroloji doktorunuz ile görüşebilirsiniz.
